काठमाडौँ । यो साता सेयर बजारमा तीन दिनमात्र कारोबार भयो। जहाँ बजार दुई दिन बढेर एक दिन घट्यो। यो साता नेप्से सूचक २९७४.४६ विन्दुमा बन्द भयो । जुन अघिल्लो साताभन्दा २६.३५ अंकले तल हो। अघिल्लो साता ४७.६६ खर्ब रुपैयाँ रहेको बजार पूँजीकरण यो साता ४७.२४ खर्ब रुपैयाँमा झरेको हो । आगामी सातामा ३००० विन्दुमाथि टिक्न नसकेमा बजारमा करेक्सनको सम्भावना रहेको छ। यद्यपि, दीर्घकालमा सुधारको अपेक्षा गरिन्छ।
कुन सेक्टरमा लगानी गर्दा उचित होला ?
सेयर बजारमा लगानी गर्ने निर्णय गर्दा विभिन्न सेक्टरहरूको विश्लेषण गर्नु आवश्यक हुन्छ। हालको बजार अवस्था, आर्थिक परिस्थिति, प्राविधिक विश्लेषण र भविष्यमुखी ट्रेन्डहरूलाई ध्यानमा राख्दै निम्न सेक्टरहरूमा लगानीको सम्भावना विचार गर्न सकिन्छ:
बैंकिङ :
- बैंकिङ्ग क्षेत्र नेपालको सेयर बजारमा ठुलो हिस्सा ओगटेको छ। लामो समयदेखि स्थिर र सुरक्षित मानिने यस क्षेत्रमा वर्तमानमा केही करेक्सन देखिए पनि स्थिर आय र स्थायित्व खोज्ने लगानीकर्ताका लागि यो क्षेत्र आकर्षक हुन सक्छ।
हाइड्रोपावर :
- हाइड्रोपावर क्षेत्र नेपालमा दीर्घकालीन उकालो ट्रेन्डमा रहेको छ। नेपालमा जलविद्युत्का परियोजनाहरूमा लगानीले सम्भावना बोकेको छ, किनकि सरकार र निजी क्षेत्रको ध्यान यस क्षेत्रमा छ। तर, यो क्षेत्र उच्च जोखिमयुक्त पनि हुन सक्छ, त्यसैले सावधानीपूर्वक विश्लेषण गरेर मात्र लगानी गर्नु उपयुक्त हुन्छ।
बीमा (इन्स्योरेन्स) :
- जीवन बीमा र निर्जीवन बीमा कम्पनीहरूको सेयरमा लगानी गर्ने रुचि बढ्दो छ। यस क्षेत्रले राम्रो रिटर्न दिन सक्ने सम्भावना देखाउँछ, विशेष गरी लामो अवधिको लागि। यो क्षेत्रमा हाल प्रिमियम मूल्यांकन हुनसक्छ, तर दीर्घकालीन लगानीका लागि यो आकर्षक हुन सक्छ।
फाइनान्स कम्पनीहरू:
- बैंकहरूको तुलनामा फाइनान्स कम्पनीहरूमा सानोतिनो जोखिम हुँदाहुँदै पनि उच्च प्रतिफलको सम्भावना हुन्छ। यी कम्पनीहरूले साना कर्जा र लगानी योजनाहरू मार्फत राम्रो प्रतिफल दिन सक्ने सम्भावना देखाउँछन्।
लक्ष्य र जोखिम क्षमताको आधारमा लगानीको निर्णय लिनु उचित हुन्छ। बजारमा जोखिम घटाउन र विविधिकरण गर्न विभिन्न सेक्टरमा लगानी गर्नु सधैं राम्रो रणनीति हो। लगानी गर्ने निर्णय गर्नु अघि वित्तीय सल्लाहकारसँग परामर्श लिने कुरा सधैं उपयुक्त हुन्छ।
नेप्से (नेपाल स्टक एक्सचेन्ज) को प्रक्षेपण गर्ने विषय जटिल छ, किनकि सेयर बजारमा हुने उतार-चढाव विभिन्न आन्तरिक र बाह्य कारकहरूले प्रभावित हुन्छ। तथापि, हालको बजार स्थितिलाई आधार मानेर केहि संभावित परिदृश्यहरूको अनुमान गर्न सकिन्छ। यहाँ केहि मुख्य बुँदाहरू प्रस्तुत गरिएको छ :
प्राविधिक विश्लेषणको आधारमा प्रक्षेपण:
- सपोर्ट र प्रतिरोध स्तरहरू: हाल नेप्से सूचक २९७४.४६ विन्दुमा रहेको छ। यदि बजार ३००० विन्दुमाथि टिक्न सफल भएमा नयाँ उचाइ बनाउन सक्छ। तर, यदि बजारमा कमजोरी देखियो भने २९०० भन्दा तल झर्नसक्छ। यस अवस्थामा सपोर्ट स्तर २८३८, २६४१ विन्दुहरूमा हुन सक्छ।
- बोलिङ्गर ब्याण्ड: बजारले हाल बोलिङ्गर ब्याण्डको माथिल्लो सीमा छोएको छ, जसले गर्दा यदि बजार तल झर्छ भने सामान्य करेक्सनको सम्भावना हुनसक्छ। करेक्सन भए पनि लामो अवधिमा नेप्सेमा पुनः सुधार देखिने अपेक्षा गर्न सकिन्छ।
- इलिअट वेभ: इलिअट वेभको आधारमा यदि नेप्से सूचक ३ हजार विन्दुमाथि टिक्न सकेन भने चौथो वेभको करेक्सन आउन सक्छ जसले गर्दा बजार केही समयका लागि घट्न सक्छ।
वैदेशिक लगानी र रेमिट्यान्स प्रवाह:
- वैदेशिक लगानीको प्रवाह र रेमिट्यान्सले बजारमा तरलता बढाउन सक्छ। यदि यी कारकहरू स्थिर र सकारात्मक रहे भने नेप्सेमा दीर्घकालीन उकालो ट्रेन्ड रहनसक्छ।
लगानीकर्ताको मनोविज्ञान:
- बजारमा लगानीकर्ताहरूको मनोविज्ञानले पनि ठूलो भूमिका खेल्छ। यदि लगानीकर्ताहरू बजारमा विश्वस्त छन् भने, बजार उकालो लाग्ने सम्भावना बढी हुन्छ। यद्यपि, अनिश्चितता र नकारात्मक समाचारले बजारलाई दबाबमा राख्न सक्छ।
सेयर बजारमा लगानी गर्ने वा बजारको प्रक्षेपण गर्ने निर्णय गर्दा विभिन्न प्राविधिक सूचकहरू (इन्डिकेटर) हेर्न महत्वपूर्ण हुन्छ। यी इन्डिकेटरहरूले बजारको वर्तमान अवस्था र सम्भावित भविष्यको दिशा बुझ्न मद्दत गर्छ। यहाँ केही प्रमुख इन्डिकेटरहरूबारे जानकारी दिइएको छ:
मुभिङ् एभरेज (Moving Averages – MA)
- साधारण मुभिङ् एभरेज (SMA): यसले निश्चित अवधिको औसत मूल्य देखाउँछ, जसले बजारको दीर्घकालीन ट्रेन्ड बुझ्न मद्दत गर्छ। ५०-२०० दिनको मुभिङ् एभरेज प्रायः धेरै प्रयोग गरिन्छ।
- एक्सपोनेन्सियल मुभिङ् एभरेज (EMA): यसले हालका मूल्यहरूलाई बढी महत्व दिन्छ, जसले गर्दा ताजा ट्रेन्डहरूमा ध्यान केन्द्रित गर्न मद्दत गर्छ।
रिलेटिभ स्ट्रेन्थ इन्डेक्स (Relative Strength Index – RSI)
- RSI एक ममेन्टम इन्डिकेटर हो, जसले बजारको ओभरबट (धेरै खरिद) र ओभरसोल्ड (धेरै बिक्री) अवस्थाहरूलाई देखाउँछ। RSI को मान ३० भन्दा तल भएमा बजार ओभरसोल्ड (र बाउन्स हुनसक्छ) र ७० भन्दा माथि भएमा ओभरबट मानिन्छ (र करेक्सन हुनसक्छ)।
म्याक्डी (Moving Average Convergence Divergence – MACD)
- MACD एक ट्रेन्ड फलोइङ ममेन्टम इन्डिकेटर हो, जसले दुईवटा मुभिङ् एभरेजहरू बीचको सम्बन्धलाई मापन गर्छ। MACD लाइन र सिग्नल लाइनको क्रसओभरले खरिद वा बिक्रीको संकेत दिन्छ। यदि MACD लाइन सिग्नल लाइनमाथि क्रस गर्छ भने यो खरिदको संकेत हो । तल क्रस भएमा बिक्रीको संकेत हो।
बोलिङ्गर ब्याण्ड्स (Bollinger Bands)
- बोलिङ्गर ब्याण्ड्सले बजारको अस्थिरता मापन गर्छ। यो इन्डिकेटर तीनवटा लाइनहरू मिलेर बनेको हुन्छ: एक मिडल मुभिङ् एभरेज र दुईवटा अपर र लोअर ब्याण्ड्स। यदि मूल्य अपर ब्याण्डमाथि जान्छ भने बजार ओभरबट हुनसक्छ र लोअर ब्याण्डभन्दा तल भएमा ओभरसोल्ड हुनसक्छ।
भोल्युम (Volume)
- भोल्युम कुनै पनि मूल्यको परिवर्तनलाई पुष्टि गर्ने महत्त्वपूर्ण इन्डिकेटर हो। यदि मूल्य बढ्दैछ र भोल्युम उच्च छ भने बजारमा ट्रेन्ड बलियो हुनसक्छ। कम भोल्युममा मूल्य परिवर्तन भएमा त्यो परिवर्तन टिकाउ नहुन सक्छ।
सपोर्ट र रेसिस्टेन्स लेभल्स (Support and Resistance Levels)
- सपोर्ट लेभल्स ती विन्दुहरू हुन् जहाँ मूल्य तल झर्दा मागले समर्थन दिन्छ र मूल्य तल झर्न दिँदैन। रेसिस्टेन्स लेभल्स ती विन्दुहरू हुन् जहाँ मूल्य माथि जान खोज्दा बिक्रीको दबाबले रोक्छ। यी स्तरहरूले बजारको उतारचढावलाई मापन गर्न मद्दत गर्छ।
फिबोनाची रिट्रेसमेन्ट (Fibonacci Retracement)
- यो इन्डिकेटरले बजारमा सम्भावित समर्थन र प्रतिरोध स्तरहरूको पहिचान गर्छ जसले गर्दा बजारको करेक्सनको सम्भावित सीमा निर्धारण गर्न मद्दत गर्छ।
एमएफआई (Money Flow Index)
- एमएफआईले मूल्य र भोल्युमलाई एकैसाथ मापन गर्छ। यो RSI जस्तै छ तर भोल्युमलाई पनि समावेश गर्छ। यो इन्डिकेटर ८० भन्दा माथि पुग्दा ओभरबट र २० भन्दा तल हुँदा ओभरसोल्डको संकेत दिन्छ।
लगानीको सर्वोत्तम समय?
सेयर बजारमा लगानी गर्ने सर्वोत्तम समय निर्धारण गर्न सजिलो छैन, तर सही समय पहिचान गर्नका लागि केही सामान्य दिशानिर्देशहरू छन्। यहाँ केहि प्रमुख बुँदाहरू प्रस्तुत गरिन्छ:
बजारको करेक्सन पछि:
- बजारमा करेक्सन भएको बेला जब मूल्यहरू तल झरेका हुन्छन् त्यस्तो अवस्थामा लगानी गर्न उपयुक्त हुन सक्छ। करेक्सन पछि बजारले सुधार (रिभाउन्ड) गर्ने सम्भावना हुन्छ जसले गर्दा सस्तो मूल्यमा सेयर किनेर राम्रो प्रतिफल प्राप्त गर्न सकिन्छ।
प्राविधिक सूचकहरूले संकेत दिएको बेला:
- रिलेटिभ स्ट्रेन्थ इन्डेक्स (RSI): यदि RSI ३० भन्दा तल झरेको छ भने बजार ओभरसोल्ड अवस्थामा हुनसक्छ र यो खरिद गर्नको लागि उपयुक्त समय हुन सक्छ।
- म्याक्डी (MACD): जब MACD लाइनले सिग्नल लाइनलाई माथि क्रस गर्छ भने यो बजारमा खरिदको संकेत दिन्छ।
- सपोर्ट स्तर नजिक: जब बजार सपोर्ट स्तर नजिक पुगेको हुन्छ र तल झर्ने सम्भावना कम देखिन्छ त्यस्तो बेला लगानी गर्ने राम्रो मौका हुन सक्छ।
बजारमा नकारात्मक समाचारको प्रभावपछि:
- बजारमा कुनै नकारात्मक समाचारले मूल्य घटाएको छ भने तर आधारभूत (फन्डामेन्टल) कारकहरू बलियो छन् भने यस्तो अवस्थामा सस्तो मूल्यमा सेयर खरिद गर्न उपयुक्त समय हुन सक्छ। बजारले यो असरबाट पुन: उक्लिने सम्भावना रहन्छ।
लामो अवधिको लगानी:
- सेयर बजारमा लगानी गर्दा समयको लामो अवधि ध्यानमा राख्नु महत्वपूर्ण हुन्छ। यदि तपाईं दीर्घकालीन लगानीकर्ता हुनुहुन्छ भने बजारको अस्थिरता (वोलाटिलिटी) को परवाह नगरी कम्पनीका आधारभूत पक्षहरूलाई ध्यानमा राखेर लगानी गर्नु उपयुक्त हुन्छ।
डिभिडेन्ड दिने समय:
- धेरै कम्पनीहरू आर्थिक वर्षको अन्त्यमा डिभिडेन्ड घोषणा गर्छन्। डिभिडेन्ड प्राप्त गर्न पनि लगानी गर्ने राम्रो समय हो तर ध्यान दिनुपर्ने कुरा के हो भने डिभिडेन्ड कट अफ मितिपछि सेयरको मूल्य घट्न सक्छ।
यदि बजारले २९४७ विन्दुमा रहेको समर्थन स्तर कायम गर्न सकेन भने बजार अझै घट्न सक्ने सम्भावना छ। यस्तो अवस्थामा २८३८ वा २६४१ विन्दुमा समर्थन पाउने सम्भावना रहन्छ। बजारले ३००० विन्दुलाई पार गर्न प्रयास गर्न सक्छ। यदि यो विन्दु पार गर्यो भने बजारमा केही सकारात्मक गति आउन सक्छ। तर, यदि बजारले यो प्रतिरोध स्तर पार गर्न सकेन भने बजारमा फेरि बिक्री दबाब देखिन सक्छ।
सेयर बजारमा लगानी गर्दा जोखिम कम गर्ने विभिन्न उपायहरू अपनाउन सकिन्छ। यहाँ केही प्रभावकारी उपायहरूको सूची प्रस्तुत गरिन्छ:
विविधीकरण (Diversification):
- विविध सेयरमा लगानी: विभिन्न क्षेत्र र कम्पनीहरूमा लगानी गरेर जोखिम फैलाउन सकिन्छ। यसले एकल कम्पनी वा क्षेत्रको खराब प्रदर्शनको प्रभावलाई घटाउँछ।
- विविध लगानी साधनहरू: सेयर मात्र होइन, बन्ड्स, म्युचुअल फण्ड, र रियल इस्टेट जस्ता अन्य लगानी साधनहरूमा पनि लगानी गरेर जोखिम कम गर्न सकिन्छ।
सावधानीपूर्वक विश्लेषण (Due Diligence):
- आधारभूत विश्लेषण: कम्पनीको वित्तीय स्थिति, व्यापार मोडेल, प्रबंधन, र भविष्यको दृष्टिकोणलाई ध्यानमा राखेर लगानी निर्णय लिनुहोस्।
- प्राविधिक विश्लेषण: मूल्य चार्ट, प्राविधिक इन्डिकेटरहरू, र बजारका ट्रेन्डहरूलाई विश्लेषण गरेर लगानीको सही समय निर्धारण गर्न मद्दत गर्न सक्छ।
स्टप-लस आदेश (Stop-Loss Orders):
- स्टप-लस आदेश: सेयरको मूल्य एक निश्चित स्तरमा पुगेपछि अटोमेटिक रूपमा बेच्नको लागि आदेश दिनुहोस्। यसले ठूलो हानिको जोखिम कम गर्न मद्दत गर्छ।
लामो अवधिको लगानी (Long-Term Investment):
- दीर्घकालीन दृष्टिकोण: छोटो अवधिमा बजारको उतार-चढावबाट प्रभावित नहुने तर लामो अवधिको लगानी रणनीति अपनाउनुहोस्। दीर्घकालीन लगानीले बजारको अस्थिरता भुक्तान गर्न मद्दत गर्छ।
नियमित पुनरावलोकन (Regular Review):
- पोर्टफोलियो समीक्षा: नियमित रूपमा आफ्नो लगानी पोर्टफोलियोको समीक्षा गर्दै ताजा बजार परिस्थितिका आधारमा समायोजन गर्नुहोस्।
सुरक्षित लगानी विकल्प (Safe Investment Options):
- कम जोखिमका साधनहरू: बन्ड्स, फिक्स्ड डिपोजिट्स, वा अन्य सुरक्षित लगानी विकल्पहरूमा पनि लगानी गर्नुहोस् जसले स्थिर र कम जोखिमयुक्त रिटर्न दिन सक्छ।
सर्किट ब्रेकरको प्रयोग (Circuit Breakers):
- सर्किट ब्रेकर: बजारमा अति चापलूसी (volatility) भएको अवस्थामा सेयर कारोबार रोक्नको लागि सर्किट ब्रेकरहरूको प्रयोग गर्नुहोस्। यसले अचानक ठूलो मूल्य परिवर्तनबाट बच्न मद्दत गर्छ।
सम्भावित जोखिमहरूको मूल्यांकन (Risk Assessment):
- कोर रिलेशनशिप र हेजिङ: आफ्नो पोर्टफोलियोका जोखिमहरू मूल्यांकन गरेर जोखिम कम गर्ने रणनीति अपनाउनुहोस्। हेजिङको माध्यमबाट बजारको उतार-चढावबाट बच्न सकिन्छ।
लेखकको बारेमा
प्रतिक्रिया